Planters school vereniging, Brastagi 1926-1942

In Terug naar Negri Pan Erkoms (1995) beschrijft Rudy Kousbroek hoe hij als kind van 9 tot 12 jaar 'dood ging van ellende' op de Planters School Vereniging (PSV). Er zou een schrikbewind hebben geheerst, gebaseerd op 'die onbarmhartige godsdienst'. De PSV was een algemene openbare school, derhalve per definitie geen Christelijke. Deel I van Planters School Vereniging, Brastagi, 1926-1942 draait om het thema van Kousbroeks selectieve geheugen voor wat betreft de PSV. Daarbij plaatsen Van der Kaay en Ponsen het geheel zorgvuldig in een historische context. De auteurs halen Kousbroeks aantijgingen ('mythen') stuk voor stuk onderuit en onderbouwen hun beweringen grondig, geverifieerd door vele klasgenoten en oud PSV'ers. Uit hun beschrijving van de PSV rijst het beeld op van een goed geoutilleerde openbare school waar weliswaar discipline hoog in het vaandel stond, maar allerminst sprake was van terreur of vernedering. Na de mythen van Kousbroek te hebben ontmaskerd, geven zij een aantal mogelijke verklaringen voor diens geschiedvervalsing: zijn eenzelvigheid en individualistische karakter, de bangmakerij door zijn baboe, met o.a. een disciplineprobleem en een anti-christendom complex. Deel II beschrijft de PSV, die naast onderwijs met veel buitenschoolse activiteiten, een goede basis gaf voor algemene vorming. De school kreeg gedurende de jaren dertig in wijde kring belangstelling. Er kwamen leerlingen uit Palembang (Zuid-Sumatra) en uit het buitenland: Singapore en Bangkok. Aan de hand van veel foto's, documenten en beschrijvingen maken de auteurs duidelijk dat er van een 'strafkolonie' (Kousbroek) geen sprake was.